Viêm âm đạo do nấm: Dấu hiệu, chẩn đoán và cách điều trị hiệu quả

Viêm âm đạo do nấm là chứng viêm gây sưng, đỏ ở vùng âm đạo. Có rất nhiều nguyên nhân gây ra bệnh, trong đó phổ biến là do nhiễm nấm Candida. Đặc điểm của bệnh này là dễ lây và rất hay tái phát. Vì vậy, chị em cần đến bác sĩ thăm khám để có chẩn đoán bệnh chính xác và điều trị kịp thời.

Viêm âm đạo do nấm là bệnh gì?

Nấm âm đạo hay viêm âm đạo do nấm là bệnh lý thường gặp ở chị em phụ nữ. Tuy nhiên, nhiều người lại chủ quan, nhầm lẫn bệnh này với bệnh lý phụ khoa khác. Hậu quả là không điều trị bệnh kịp thời, dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng khác.

Trong âm đạo của phụ nữ có chứa lợi khuẩn được gọi là lactobacilli, hormone estrogen giúp vi khuẩn này phát triển. Sự cân bằng lành mạnh của vi khuẩn và nấm men có tác dụng tiêu diệt các sinh vật gây hại và giữ âm đạo khoẻ mạnh. Khi sự cân bằng bị xáo trộn, một loại nấm có tên Candida có thể phát triển ngoài tầm kiểm soát, gây nhiễm trùng nấm men.

Nấm Candida phát triển quá mức gây nên tình trạng nhiễm nấm âm đạo. Nghiên cứu cho thấy, hơn 75% phụ nữ có thể viêm âm đạo ít nhất một lần trong suốt cuộc đời.

Mặc dù, viêm âm đạo do nấm Candida không phải là bệnh truyền nhiễm lây qua đường tình dục. Nhưng nguy cơ nhiễm bệnh có thể bắt nguồn từ hoạt động quan hệ tình dục. Cách chữa viêm âm đạo do nấm có thể dùng thuốc. Tuy nhiên nhanh hay chậm, có tái phát lại hay không còn tùy thuộc vào quá trình điều trị, loại thuốc điều trị.

Nguyên nhân dẫn đến viêm âm đạo do nấm

Viêm âm đạo do nấm là tình trạng viêm nhiễm xảy ra tại âm đạo bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Trong đó, viêm âm đạo do nhiễm nấm Candida là phổ biến nhất. Viêm nhiễm âm đạo do nấm Candida có thể khó điều trị hơn, cần liệu pháp chuyên sâu hơn.

Những nguyên nhân dẫn đến viêm âm đạo do nấm như:

• Rối loạn nội tiết tố: Hay xảy ra ở phụ nữ mang thai, phụ nữ cho con bú, mãn kinh,… Sự thay đổi hormone gây ra mất cân bằng độ pH âm đạo, tạo điều kiện vi khuẩn nấm phát triển, tấn công âm đạo.
• Mắc bệnh tiểu đường: Sự gia tăng lượng đường trong màng nhầy của âm đạo là cơ hội để tạo ra một nơi cho nấm men phát triển. Tình trạng này có thể xảy ra khi bệnh tiểu đường không được kiểm soát tốt.
• Sử dụng thuốc kháng sinh: Thuốc kháng sinh có thể tiêu diệt những loại vi khuẩn có lợi sống trong âm đạo.
• Thói quen vệ sinh không đúng cách: Việc sử dụng thuốc xịt âm đạo, nước không sạch hay thụt rửa quá sâu bên trong âm đạo có thể làm thay đổi sự cân bằng trong âm đạo, gây nên bệnh.
• Suy yếu hệ miễn dịch: Rối loạn hệ miễn dịch hoặc đang dương tính với HIV cũng có thể là cơ hội cho nấm âm đạo phát triển không kiểm soát.
• Lây nhiễm mầm bệnh: Bệnh nấm phụ khoa chlamydia có thể lây qua đường tình dục.
• Thói quen xấu: Thói quen mặc quần lót chật, ẩm ướt, sử dụng băng vệ sinh không đạt chuẩn cũng là nguyên nhân dẫn đến viêm âm đạo.

Triệu chứng viêm âm đạo do nấm Candida

Bệnh nấm Candida có thể xuất hiện ở nhiều bộ phận như miệng, họng, thực quản, móng tay, da,… Tuy nhiên gặp phổ biến nhất là ở âm đạo. Viêm âm đạo do nấm Candida có các triệu chứng lâm sàng tuỳ thuộc theo mức độ nhiễm bệnh và tình trạng của mỗi người.

• Âm đạo bị ngứa đỏ, đau rát, người bệnh thường gãi khiến vùng nhiễm lan tới hậu môn, bẹn.
• Khí hư ra nhiều có mùi hôi, dịch âm đạo tiết nhiều có màu trắng hoặc xám, vón cục bám vào thành từng mảng.
• Cảm giác vùng kín nóng ran, bỏng rát. Khi đi tiểu thấy đau, tiểu nhiều lần hơn bình thường.
• Quan hệ tình dục có cảm giác đau đớn, khó khăn.
• Trường hợp viêm nặng, âm hộ, môi lớn, môi bé có thể bị sưng tấy, phù nề, lan ra vùng đùi và bẹn.

Khi nam giới quan hệ tình dục với phụ nữ bị viêm âm đạo do nấm Candida có thể sẽ bị viêm quy đầu. Bệnh có xảy ra sau khi giao hợp vài phút hoặc vài giờ với các triệu chứng như đỏ, ngứa, xuất hiện chất nhầy trắng. Trường hợp đó, nam giới cần rửa vệ sinh sạch sẽ cơ quan sinh dục bằng nước muối loãng hoặc dung dịch vệ sinh.

Viêm âm đạo do nấm có nguy hiểm không?

Viêm âm đạo do nấm cũng giống như các bệnh phụ khoa khác như viêm cổ tử cung, viêm lộ tuyến cổ tử cung,… nếu không được điều trị kịp thời, đúng cách sẽ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như:

• Gây nhiễm trùng đường tiết niệu, vùng chậu.
• Ảnh hưởng đến khả năng mang thai, nghiêm trọng hơn có thể gây vô sinh, hiếm muộn. Đây được xem là biến chứng nghiêm trọng nhất của viêm âm đạo do nấm.
• Bệnh dễ tái phát nhiều lần, việc này làm gia tăng nguy cơ mắc ung thư buồng trứng, ung thư cổ tử cung,…
• Suy giảm hệ miễn dịch: Vi khuẩn Candida tấn công khiến suy giảm hệ miễn dịch, do đó người bệnh dễ dàng bị tấn công bởi các bệnh lý nguy hiểm khác, trong đó nguy cơ cao nhất là bệnh xã hội.
• Viêm âm đạo gây ra ngứa ngáy, đau rát, khó chịu vùng kín, khiến tâm lý chị em luôn bất ổn, cáu gắt. “Cô bé” có mùi hôi cũng làm chị em tự tin trong đời sống tình dục.

Đối với phụ nữ mang thai, nếu bị viêm âm đạo do nấm lại càng nguy hiểm hơn. Vùng kín khó chịu khiến mẹ bầu căng thẳng, vi khuẩn gây hại sẽ thâm nhập vào miệng em bé, nguy cơ nhiễm trùng ối.

Nếu em bé được sinh thường có thể sẽ mắc các bệnh về đường hô hấp. Viêm âm đạo trong thai kỳ nếu không điều trị sớm sẽ tăng nguy cơ sinh non, thậm chí là sảy thai.

Các hình thức chẩn đoán viêm âm đạo do nấm Candida

Chẩn đoán viêm âm đạo do nấm Candida chính xác nhất là đến cơ sở y tế, bác sĩ sẽ khai thác tiền sử bệnh, khám vùng chậu và xét nghiệm dịch tiết ra từ âm đạo. Cũng có thể người bệnh sẽ được chỉ định thực hiện thêm một số xét nghiệm khác để xác định chính xác khả năng mắc bệnh.

Khai thác tiền sử bệnh lý

Bác sĩ sẽ hỏi chung về tình trạng sức khoẻ, bệnh lý nội khoa, tình trạng quan hệ tình dục, tiền sử nấm âm đạo, bệnh lây qua đường tình dục.

Khám vùng chậu

Bác sĩ tiến hành khám cơ quan sinh dục ngoài bằng phương pháp quan sát. Sau đó, dùng một dụng cụ gọi là mỏ vịt vào trong âm đạo, sẽ quan sát được hết phía trong.

Xét nghiệm

Bệnh nhân được lấy dịch tiết ra từ âm đạo, sau đó tiến hành xét nghiệm để xác định chính xác chủng nấm. Cụ thể như sau:

• Soi tươi: Bệnh phẩm được phết lên phiến kính, hoà lẫn cùng một giọt nước muối sinh lý. Sau đó soi dưới kính hiển vi, để xem tế bào nấm có chồi hoặc không.
• Nuôi cấy: Mẫu bệnh phẩm được nuôi cấy trong môi trường Sabouraud, tiếp theo phân loại như nuôi cấy trong môi trường huyết thanh. Dùng môi trường PCB để phát hiện bào tử màng dày, sau đó làm phản ứng đồng hóa đường Auxacolor. Để xác định một số chủng nấm men là dựa vào sự thay đổi màu sắc của một số loại đường.
• Nhuộm Gram: Kỹ thuật này được thực hiện để xác định dấu hiệu, tính chất bắt màu, hình thể của nấm. Từ đó tìm ra chính xác nhất mức độ nhiễm bệnh. Kết quả dương tính nếu: Dịch âm đạo vón cục có màu trắng, quan sát dưới kính hiển vi thấy tế bào nấm men, nhuộm gram bắt màu dương, nồng độ pH âm đạo không nằm trong khoảng 4 – 4,5 pH.

Phương pháp điều trị viêm âm đạo do nấm

Tuỳ thuộc vào mức độ nghiêm trọng và tần suất của người nhiễm bệnh mà có cách chữa viêm âm đạo do nấm phù hợp. Có thể sử dụng bài thuốc dân gian, điều trị bằng thuốc Tây y hoặc thuốc Đông y.

Mỗi phương pháp sẽ có những ưu điểm riêng, phù hợp với từng trường hợp bệnh. Mặc dù viêm âm đạo do nấm có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khoẻ, nhưng hoàn toàn có thể chữa khỏi nếu áp dụng đúng cách và kịp thời.

Bài thuốc dân gian trị viêm âm đạo hiệu nghiệm

Mẹo dùng “cây nhà lá vườn” chữa bệnh được ông bà truyền lại từ nhiều đời qua. Đến ngày nay bài thuốc dân gian chữa bệnh viêm âm đạo do nấm vẫn còn nguyên giá trị. Những bài thuốc này đều sử dụng những cây quen thuộc, sẵn có trong nhà, độ an toàn cao, đặc biệt không tốn kém chi phí.

Lá ngải cứu chữa viêm âm đạo do nấm Candida

Lá ngải cứu vẫn được biết đến với công dụng giảm các cơn đau bụng kinh, làm đẹp da. Bên cạnh đó, ngải cứu còn hiệu quả trong việc điều trị bệnh viêm nhiễm âm đạo.

Ngải cứu giúp kháng viêm, kháng khuẩn, làm lành những tổn thương ở niêm mạc do viêm nhiễm gây ra nhờ chứa hàm lượng lớn adenine, flavonoid, các axit amin choline.

Chuẩn bị: Lá ngải cứu phơi khô.

Cách thực hiện:

• Cho lá ngải cứu đun sôi, để bớt nóng đem xông hơi vùng kín.
• Xông trong khoảng 15 phút, lấy nước này rửa vùng kín. Dùng 1 – 2 lần một ngày, liên tục 5 ngày.

Sử dụng bài thuốc từ lá ổi

Lá ổi là thảo dược lành tính, dùng trị nhiều bệnh, thành phần chứa nhiều tanin, quercetin flavonoids. Những hoạt chất này có khả năng chống lại quá trình oxy hóa, đặc biệt là kháng viêm, tiêu diệt vi khuẩn, ức chế quá trình gây viêm nhiễm ở âm đạo. Chất tanin có tác dụng quan trọng giúp làm lành vết thương, tái tạo niêm mạc.

Chuẩn bị: 100gr lá ổi tươi

Cách thực hiện:

• Lá ổi rửa thật sạch, đem đun sôi trong 15 phút với 1 lít nước lọc.
• Để nước nguội bớt, dùng rửa vùng kín nhẹ nhàng.

Chữa viêm âm đạo bằng rau diếp cá

Rau diếp cá mặc dù có mùi hơi tanh khó chịu nhưng lại là thảo dược có công dụng tuyệt vời. Loại rau này giúp hỗ trợ điều trị viêm âm đạo hữu hiệu nhờ chứa chất folate và vitamin B.

Chuẩn bị: Rau diếp cá

Cách thực hiện:

• Rửa sạch rau diếp cá, cho vào 1 lít nước lọc đun sôi.
• Dùng nước này xông hơi khoảng 15 phút, tiếp tục dùng nước diếp cá vệ sinh bộ phận sinh dục nhẹ nhàng.

Sử dụng biện pháp Tây y

Với phương pháp điều trị viêm âm đạo do nấm bằng Tây y, người bệnh sẽ được kê các đơn thuốc đặc trị. Có thể thuốc uống, thuốc bôi, thuốc đặt âm đạo nhằm kháng khuẩn, kháng viêm, giảm ngứa tại chỗ.

Có một số loại thuốc đặt không được dùng cho phụ nữ mang thai. Hoặc với phụ nữ đang cho con bú bị viêm âm đạo không nên lạm dụng thuốc uống. Do đó, người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng, không tự ý mua và lạm dụng thuốc.

Dưới đây là một số loại thuốc điều trị viêm âm đạo do nấm Candida được bác sĩ khuyên dùng:

• Thuốc đặt Polygynax: Thuốc này có thể dùng cho phụ nữ có thai, đang cho con bú. Thuốc có tác dụng điều trị viêm nhiễm âm đạo do nấm, vi khuẩn nhờ thành phần chứa 3 loại kháng sinh là Polymyxin B, Neomycin và Nystatin.
• Thuốc đặt Canesten: Thuốc chứa 500mg Clotrimazole và một số loại tá dược khác. Thuốc đặt Canesten được sử dụng trong điều trị nhiễm nấm Candida hoặc các vi khuẩn nhạy cảm với clotrimazole.
• Thuốc uống Doxycyclin 100mg: Công dụng của thuốc là ức chế ký sinh trùng, vi nấm, vi khuẩn. Thuốc được uống trực tiếp với nước lọc, không nhai nghiền.
• Thuốc uống Fluconazole: Thuốc được chỉ định điều trị viêm nhiễm âm đạo do nấm Candida toàn thân, loại bỏ nấm, ký sinh trùng, hạn chế sự nhiễm khuẩn. Công dụng tuyệt vời khác của thuốc là ngăn chặn quá trình phát sinh cholesterol tự nhiên để ngăn chặn sự phát triển của nấm. Nhờ đó mà có thể dùng dự phòng nhiễm nấm trong thời gian hoá trị, xạ trị, ghép tủy xương.
• Thuốc bôi Nizoral: Thành phần của thuốc được sản xuất từ hoạt chất ketoconazole. Thuốc Nizoral có tác dụng chống nhiễm trùng, kháng nấm. Các trường hợp nhiễm trùng hoặc nhiễm nấm âm đạo đều có thể sử dụng thuốc này.
• Thuốc bôi Neomycin: Thuốc có hiệu quả tại chỗ, tác động đến quá trình sản xuất protein của hại khuẩn. Thành phần thuốc là dạng hỗn hợp muối sunfat được bào chế bằng cách nuôi cấy chủng Streptomyces fradiae có chọn lọc. Thuốc giết chết các hại khuẩn, nhờ đó tình trạng nhiễm trùng được làm sạch.

Thuốc Đông y trị viêm âm đạo do nấm

Phương pháp chữa viêm âm đạo do nấm bằng Đông y chú trọng đến điều trị từ căn nguyên của bệnh. Mặc dù thuốc Đông y cho tác dụng chậm hơn, nhưng lại chắc chắn, ít tái phát hơn. Do đó, hướng điều trị là vừa loại bỏ tà khí, cân bằng âm dương, vừa phục hồi niêm mạc, nâng cao hệ miễn dịch.

Bài thuốc số 1: Thuốc uống thể thấp nhiệt

Bài thuốc này có tác dụng trị viêm âm đạo thể thấp nhiệt, sử dụng cho trường hợp người bệnh có khí hư màu vàng, dính, ra nhiều, có mùi hôi, cơ thể mệt mỏi, rêu lưỡi vàng nhợt, khó ngủ. Thuốc giúp thanh nhiệt, tán thấp.

Nguyên liệu: Long đờm thảo, sa tiền, tỳ giải, sài hồ, chi tử, sinh địa, bạch thược.

Cách thực hiện: Ngâm rửa qua thang thuốc, đem lên sắc. Dùng uống 2 lần mỗi ngày.

Bài thuốc số 2: Thuốc uống thể can uất

Thang thuốc này sử dụng cho chị em xuất hiện các triệu chứng như khí hư có màu trắng, ra nhiều, dính, miệng đắng, kinh nguyệt không đều. Bài thuốc cần được kiên trì thực hiện để đem lại hiệu quả mong muốn.

Nguyên liệu: Hoàng cầm, bạch thược, đương quy, long đờm thảo, sinh địa hoàng, chích thảo.

Cách thực hiện: Mỗi ngày sắc 1 thang thuốc, uống 3 lần trong ngày sau ăn.

Bài thuốc số 3: Dùng ngâm rửa

Điều trị viêm âm đạo do nấm bằng bài thuốc này có tác dụng giảm viêm nhiễm. Đồng thời còn giúp thanh nhiệt giải độc, ức chế vi khuẩn hình thành viêm, hạn chế sự phát triển.

Nguyên liệu: Hoàng bá, hồ trượng, liên kiều, tử thảo, thiên lý quang.

Cách thực hiện:

• Mang thuốc đi rửa sạch, cho vào nồi cùng 2 lít nước đun sôi trong 30 phút.
• Đổ nước này ra chậu, xông âm đạo đến khi nguội thì dùng rửa nhẹ nhàng. Mỗi ngày làm một lần liên tục trong 10 ngày.

Bị viêm âm đạo do nấm ăn gì, kiêng gì?

Chế độ dinh dưỡng đối với người bị viêm âm đạo do nấm rất cần được quan tâm. Việc ăn uống không khoa học vô tình khiến nấm Candida ngày càng phát triển, làm bệnh nặng và khó điều trị hơn.

Do đó, người bệnh cần xây dựng thực đơn hợp lý để không ảnh hưởng đến tình trạng bệnh, giúp quá trình điều trị đạt hiệu quả tốt hơn.

Thực phẩm nên ăn

Những thực phẩm dưới đây giúp tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ quá trình điều trị viêm âm đạo do nấm. Người bệnh cũng lưu ý không nên quá lạm dụng những thực phẩm này để tránh hiện tượng tác dụng ngược.

• Tỏi: Thực phẩm này có tính kháng khuẩn, chống viêm mạnh. Mỗi sáng nên ăn một tép tỏi để giúp đẩy lùi các triệu chứng như ngứa, huyết trắng ra nhiều, khí hư có màu bất thường, có mùi hôi, rối loạn kinh nguyệt.
• Rau củ, trái cây giàu vitamin, chất xơ: Những loại như cam, bưởi, táo, chuối, rau lá xanh đậm,… chứa nhiều vitamin và khoáng chất, giúp nâng cao đề kháng, ngăn ngừa oxy hóa, kìm hãm sự phát triển của nấm Candida.
• Sữa chua: Nên ăn sữa chua ít đường hoặc không đường. Sữa chua chứa vi khuẩn lactobacillus acidophilus, giúp duy trì độ pH ở mức ổn định trong âm đạo, từ khó những vi khuẩn có lợi sẽ phát triển tốt. Đồng thời, nấm Candida sẽ nhanh chóng bị tiêu diệt, vùng kín sớm được trả lại tình trạng khỏe mạnh, thơm tho.
• Rong biển: Thực phẩm này có tác dụng rất tốt trong điều trị viêm âm đạo do nấm. Ăn sống, nấu canh hoặc cuộn cơm đều được, nên ăn từ 2 – 3 lần trong một tuần.
• Các thực phẩm khác: Bổ sung ngũ cốc, nên chế biến món ăn bằng dầu thực vật.

Thực phẩm nên kiêng

Việc ăn uống không khoa học tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh phát triển tốt, người bệnh có thể phải đối mặt với tình trạng viêm âm đạo nặng. Để đảm bảo một sức đề kháng tốt, việc điều trị không bị ảnh hưởng thì chị em nên kiêng những thực phẩm dưới đây:

• Hải sản: Nên kiêng các loại hải sản như tôm, cua, cá biển, mực,… Những loại thực phẩm này dễ gây kích ứng, làm tăng nhiệt độ cơ thể. Hậu quả là vùng kín nóng rát, ngứa ngáy, khí hư ra nhiều.
• Hạn chế đồ cay nóng: Những món này là tác nhân khiến tình trạng tổn thương, lở loét trong âm đạo ngày càng nghiêm trọng hơn.
• Tránh ăn đồ có nhiều chất béo: Pho mát, khoai tây chiên, đồ hộp,… là những món chứa nhiều chất béo không tốt cho cơ thể. Ăn nhiều chất béo khiến tình trạng viêm âm đạo trở nên nghiêm trọng hơn.
• Hạn chế đồ ăn nhiều đường: Đường chính là nguồn thức ăn chính của nấm Candida. Cơ thể nạp quá nhiều đường tạo điều kiện thuận lợi để nấm Candida phát triển, tình trạng viêm âm đạo có thể nặng hơn.
• Đồ uống có hại, thuốc lá: Người bệnh cũng nên hạn chế rượu bia, thuốc lá, đồ uống chứa chất kích thích.

Phòng tránh viêm âm đạo do nấm hiệu quả

Viêm âm đạo do nấm là bệnh lý phổ biến ở phụ nữ, bệnh gây ra những triệu chứng khó chịu. Biểu hiện đặc trưng nhất là ngứa ngáy, đau rát vùng kín, ảnh hưởng đến sinh hoạt tình dục cũng như sinh hoạt thường.

Mặc dù có thể điều trị nhưng bệnh viêm nhiễm âm đạo do nấm Candida rất dễ tái phát. Do đó, chị em cần thực hiện những biện pháp phòng tránh viêm âm đạo do nấm hiệu quả, có thể tham khảo:

• Vệ sinh âm đạo sạch sẽ, rửa vùng kín bằng nước sạch hoặc dung dịch vệ sinh có tính kiềm nhẹ. Giữ “cô bé” luôn khô ráo, không để trạng thái ẩm ướt.
• Dùng giấy vệ sinh (không dùng loại cứng) lau khô vùng kín sau mỗi lần đi tiểu. Tránh lau từ hậu môn về phía trước, việc này vô tình khiến vi khuẩn từ hậu môn lan sang âm đạo.
• Chỉ rửa vùng kín ở bên ngoài, không thụt rửa quá sâu vào bên trong, không dùng các chất tẩy rửa mạnh, nước hoa vùng kín.
• Thay băng vệ sinh 4 tiếng một lần trong thời kỳ hành kinh, rửa bằng nước ấm hoặc dung dịch vệ sinh.
• Tránh mặc quần bó sát, mặc đồ ướt trong thời gian dài. Nên mặc quần lót có khả năng thấm hút mồ hôi tốt, phơi quần lót nơi khô thoáng, có ánh sáng mặt trời.
• Quan hệ tình dục an toàn, không quan hệ thiếu lành mạnh với nhiều bạn tình.
• Thiết lập chế độ dinh dưỡng, làm việc, nghỉ ngơi hợp lý. Tăng cường rèn luyện sức khoẻ để tăng hệ miễn dịch cho cơ thể.
• Nên thăm khám phụ khoa định kỳ, nhất là với phụ nữ có thai cần giữ vệ sinh vùng kín tốt.

Viêm âm đạo do nấm có thể điều trị khỏi bằng các phương pháp dân gian, Đông y và Tây y. Sử dụng đúng phác đồ điều trị kết hợp với giữ gìn vệ sinh sạch sẽ vừa đẩy lùi tình trạng bệnh mà còn ngăn ngừa bệnh hiệu quả. Khi phát hiện những triệu chứng của bệnh, chị em cần đi khám bác sĩ sớm để được tư vấn, chẩn đoán chính xác tình trạng sức khỏe.