Đông trùng hạ thảo: Chi tiết công dụng, cách dùng, bảo quản, giá bán

Đông trùng hạ thảo từ lâu đã được biết đến là một loại dược liệu quý hiếm và đắt đỏ. Bởi nó mang lại rất nhiều những lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe. Để hiểu hơn về loại “thần dược” này, bạn hãy tìm hiểu thông tin trong bài viết dưới đây. 

Đông trùng hạ thảo là gì?

Nhiều người thắc mắc rằng là cây đông trùng hạ thảo hay con đông trùng hạ thảo. Vậy đông trùng hạ thảo là con gì? Thực chất, dược liệu này là sự kết hợp giữa côn trùng và thực vật. Bản chất của nó là một loại nấm với tên gọi Ophiocordyceps sinensis nhưng lại sống ký sinh trên cơ thể của ấu trùng bướm.

Trong tự nhiên, loài nấm Ophiocordyceps sinensis xuất hiện và phát triển ở vùng Tây Tạng hay trên các dãy núi cao Himalaya. Vì thế, chúng thường được tìm thấy ở những nơi có độ cao từ 4000 – 5000m so với mực nước biển. 

Nhờ sự phát triển của khoa học, vị dược liệu này đã có thể được sản xuất nhân tạo. Mặc dù vậy, quá trình nuôi cấy chúng khá phức tạp và đòi hỏi phải có một nền công nghệ tiên tiến. 

Quá trình hình thành của dược liệu

Nguồn gốc xuất hiện của đông trùng hạ thảo từ trước đến nay vẫn luôn được xem là điều kỳ diệu của thiên nhiên. Vào mùa đông, loài nấm Ophiocordyceps sinensis sẽ phát triển và ký sinh vào cơ thể ấu trùng qua đường ăn hoặc lỗ thở. Sau đó, chúng bắt đầu ăn sâu, xâm chiếm hết các mô của vật chủ và hút toàn bộ chất dinh dưỡng. Ấu trùng vì vậy sẽ dần chết đi.

Vào mùa hè, nấm đông trùng hạ thảo bắt đầu mọc ra từ cơ thể ấu trùng. Nó phát triển, vươn nhánh, có màu nâu và trở thành một loại dược liệu quý giá. Với các loại được khai thác tự nhiên, người ta sẽ sử dụng cả phần thân ấu trùng và nhánh để làm thuốc.

Quá trình hình thành cũng là sự giải thích cho cái tên đông trùng hạ thảo. Đông trùng là ấu trùng vào mùa đông, hạ thảo là cây phát triển và mùa hè. 

Đặc điểm của dược liệu

Loại dược liệu này có hình dạng rất đặc biệt, vừa mang hình dáng một con sâu, vừa có nhiều bộ phận của cây thân thảo.

• Sâu và nấm mọc liền nhau, dài khoảng 10 – 11cm, rộng 10mm.
• Thân (đầu sâu non) giống con tằm, dài 3 – 5cm, bên ngoài có màu vàng sẫm hoặc nâu vàng sẫm. Thân có nhiều vân ngang, phần đầu nhỏ hơn có màu nâu đỏ và nhiều vằn khía rất rõ.
• Toàn thần có 8 cặp chân nhưng chỉ nhìn rõ 4 cặp ở giữa bụng, dễ bị bẻ gãy. Bên trong có ruột màu trắng hơi ngả sang màu vàng. Sau khi khô, thân sẽ có màu vàng kim bắt mắt.
• Phần đệm nấm (khuẩn tọa) mọc thẳng đứng lên trên, có hình giống cây gậy với màu nâu sẫm, vỏ xù xì, chứa hạng mang nang bào tử. Phần đầu phình to, khó gãy kể cả khi đã sấy khô. 

Phân loại đông trùng hạ thảo

Trên thị trường hiện nay, đông trùng hạ thảo được phân chia thành nhiều loại dựa trên nguồn gốc và hình thái:

Phân loại theo nguồn gốc

Dựa vào nguồn gốc, người ta chia vị thuốc này thành hai loại đó là tự nhiên và nhân tạo:

• Loại tự nhiên: Đây là loại có giá trị rất cao bởi chúng vô cùng quý hiếm. Dược liệu được hình thành một cách hoàn toàn tự nhiên nên số lượng rất hạn chế. Ngoài ra, nó chỉ xuất hiện trên vùng núi cao 4000m. Do đó việc tìm kiếm và thu hái mất rất nhiều công sức.
• Loại nuôi cấy nhân tạo: Đây là loại được nghiên cứu và tạo ra từ công nghệ sinh học. Nấm sẽ được nuôi cấy trên cơ thể ấu trùng hoặc trên cơ chất khác như đậu xanh, ngô… Chất lượng của loại nhân tạo cũng rất sát với loại tự nhiên.

Phân loại theo hình thái

Đông trùng hạ thảo được bán ra thị trường có thể ở dạng nguyên bản hoặc đã được bào chế thành các dạng chế phẩm dễ sử dụng hơn. Các hình thái tồn tại ở loại dược liệu này có thể là:

• Nguyên con: Bạn có thể thấy nguyên hình dạng của đông trùng hạ thảo. Nó bao gồm phần thân ấu trùng và phần sợi nấm mọc lên từ phần đầu của ấu trùng. Bạn có thể ăn hoặc sắc nước thuốc uống.
• Dạng nước: Các thành phần trong dược liệu có thể được chắt lọc và chiết xuất thành dạng nước. Sau đó, đóng chúng thành chai nhỏ và người dùng có thể sử dụng bằng cách uống trực tiếp.
• Dạng bột: Dược liệu sẽ được nghiền nhuyễn thành dạng bột bằng máy hoặc thủ công. Bạn có thể dùng để pha trà uống hoặc thêm vào món ăn. 

• Dạng viên nang: Loại này bào chế dưới dạng bột, được đóng trong các viên con nhộng để bảo quản và sử dụng. Người dùng chỉ cần uống trực tiếp thuốc với nước. Dạng viên nang thích hợp với những người không thích mùi vị của loại dược liệu này.
• Dạng túi lọc: Dạng này được sử dụng như các loại trà túi lọc thông thường khác. Bạn chỉ cần nhúng túi lọc vào cốc nước nóng, các dưỡng chất hòa tan hết rồi uống trực tiếp. 

Phân loại theo trạng thái

Bạn có thể mua đông trùng hạ thảo ở dạng tươi hoặc dạng khô tùy ý. Mỗi loại sẽ có những đặc điểm cũng như cách dùng khác nhau:

• Dạng tươi: Dạng tươi phải là loại nguyên con, chưa thu hoạch quá 1 tháng và được bảo quản trong môi trường dưới 50 độ C. Đây là dạng có thể giữ được gần như nguyên vẹn dưỡng chất, giá trị vô cùng cao. Vậy nên, loại tươi sẽ có nhiều công dụng hiệu quả hơn loại khô.
• Dạng khô: Sau khi đã sơ chế sạch, đông trùng hạ thảo sẽ được phơi khô và bảo quản. Vì đã trải qua các quy trình sơ chế nên dạng khô không giữ được dưỡng chất cao như dạng tươi. Mặc dù vậy, dược liệu khô sẽ để được lâu hơn và có thể sử dụng trong thời gian dài. 

Thành phần dưỡng chất trong đông trùng hạ thảo

Theo nghiên cứu khoa học, loại dược liệu này có chứa rất nhiều những dưỡng chất tốt cho sức khỏe. Lượng protein trong đông trùng hạ thảo chiếm đến 25 – 30%. Ngoài ra, còn có 17 loại axit amin, nhiều khoáng chất, lipid và các loại vitamin như A, B, C, K…

Không chỉ vậy, loại thảo dược quý này còn chứa lượng lớn D-mannitol – một loại đường có tác dụng ngăn ngừa bệnh thiểu niệu, phù não, bệnh tiết niệu… Đặc biệt, trong loại thảo dược quý này còn chứa các hoạt chất không thể tìm thấy ở các dược liệu khác như: Cordycepin, Hydroxyethyl-adenosine và Cordiceptic acid… Những dưỡng chất này có tác dụng rất tốt trong việc kháng khuẩn, tiêu diệt virus gây bệnh. 

Tác dụng của đông trùng hạ thảo

Đông trùng hạ thảo có tác dụng gì? Bạn có thể tham khảo một số những tác dụng vượt trội mà loại dược liệu này mang đến cho sức khỏe con người như sau:

Nâng cao sức khỏe, bồi bổ cơ thể

Nhờ hàm lượng dưỡng chất cao, đông trùng hạ thảo là một vị thuốc quý giúp tăng cường sức đề kháng và cung cấp năng lượng cho cơ thể. Axit amin trong vị thuốc có thể kích thích cơ thể sản sinh oxy và ATP để nuôi dưỡng các tế bào, đẩy mạnh quá trình trao đổi chất. Từ đó, giảm thiểu tình trạng suy nhược cơ thể, mệt mỏi, chóng mặt, chán ăn.

Cân bằng nội tiết tốt, ngăn ngừa lão hóa

Suy giảm nội tiết tố, đặc biệt ở nữ giới sẽ khiến chị em gặp nhiều vấn đề trong cuộc sống. Bổ sung đông trùng hạ thảo sẽ giúp điều hòa nội tiết tố trong cơ thể. Từ đó giúp hạn chế tình trạng rối loạn kinh nguyệt, rụng tóc, nám da…

Ngoài ra, loại dược liệu này còn giúp ngăn chặn quá trình lão hóa, cải thiện nếp nhăn, giúp làn da luôn tươi trẻ.

Hỗ trợ phòng ngừa và điều trị một số bệnh lý

Đông trùng hạ thảo chữa bệnh gì? Vị thuốc quý này có thể hỗ trợ và điều trị một số bệnh lý như sau:

• Giảm cholesterol trong máu: Dược liệu này sẽ giúp ngăn ngừa và khắc phục tình trạng béo phì, mỡ máu, gan nhiễm mỡ, xơ vữa động mạch… Ngoài ra, nó còn thúc đẩy quá trình lưu thông máu trong toàn cơ thể.
• Ổn định đường huyết: Thảo dược này sẽ giúp bạn duy trì đường huyết ổn định trong máu. Vì thế, đây là một loại thuốc rất tốt dành cho người bị tiểu đường.
• Cải thiện chức năng thận: Giải độc, bổ sung thận khí là một trong những công dụng của loại thảo dược này. Từ đó giúp cải thiện chức năng thận, giảm tiểu đêm, ngăn ngừa bệnh sỏi thận, suy thận.
• Cải thiện hệ hô hấp: Theo nhiều kết quả nghiên cứu khoa học, loại dược liệu này có thể cải thiện bệnh hen suyễn, viêm phế quản, làm sạch phổi. Đông trùng hạ thảo rất thích hợp sử dụng cho những người cần phục hồi các tế bào phổi bị hư hỏng do hút thuốc thường xuyên.
• Cải thiện sinh lý nam: Vị thuốc có nguồn gốc từ ấu trùng này sẽ hỗ trợ khắc phục các chứng như xuất tinh sớm, tinh trùng loãng, giảm ham muốn ở nam giới.
• Đẩy lùi bệnh tim mạch: Nhờ vào công dụng ổn định nhịp tim và tăng cường chức năng tim mạch, loại thảo dược này sẽ giúp ngăn ngừa tắc nghẽn động mạch, đột quỵ, viêm cơ tim. 

Đọc ngay:

• Sâm Ngọc Linh: Công dụng, cách dùng, giá bán và cách phân biệt thật giả

• Ngăn ngừa ung thư: Với người khỏe mạnh, việc sử dụng vị thuốc này sẽ làm giảm tối đa nguy cơ mắc bệnh ung thư. Còn với những người đang chữa bệnh ung thư, vị thuốc này sẽ giúp thu nhỏ kích thước khối u, ngăn chặn quá trình phát triển của tế bào ung thư. 
• Tăng cường quá trình phục hồi: Với những người có sức khỏe kém hoặc đang điều trị bệnh, sử dụng dược liệu này sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh hơn, tăng cường sức đề kháng để chống chọi với bệnh tật. 

Cách sử dụng đông trùng hạ thảo

Với những công dụng của đông trùng hạ thảo thiên nhiên như trên, sử dụng như thế nào để giữ nguyên giá trị dinh dưỡng có trong đó?

• Ăn sống: Với dạng nguyên con, bạn có thể rửa sạch với nước ấm rồi ăn trực tiếp. Tuy nhiên, bạn chỉ nên ăn sống đông trùng hạ thảo còn tươi, vì dạng khô rất khó ăn do cứng, dai.
• Nấu thành món ăn: Khi nấu các món ăn, bạn hãy thêm vị thuốc này vào để nấu nước. Bạn có thể sử dụng dạng bột hoặc dùng nguyên con nấu với các món canh, hầm. 
• Pha nước: Cho từ 5 – 7 sợi ở dạng khô hoặc nguyên con vào ấm rồi đổ nước sôi vào. Ngâm khoảng 10 phút rồi rót thuốc ra uống. Ngoài ra, bạn cũng có thể sử dụng dạng bột, dạng túi lọc để pha nước trà uống.
• Ngâm rượu: Dùng loại nguyên con tươi khô đều được xếp vào bình thủy tinh. Bạn cho rượu trắng và ngâm khoảng 1 tháng. Để gia tăng dược tính, bạn có thể kết hợp với một số loại dược liệu khác như kỷ tử, nhân sâm, nhung hươu…
• Uống dưới dạng nước: Mỗi ngày bạn có thể uống 1 – 2 chai đông trùng hạ thảo hoặc 3 – 4 chai đối với người đang điều trị bệnh. Tuy nhiên bạn không nên sử dụng hằng ngày. Các chuyên gia cho rằng bạn nên uống đông trùng hạ thảo cách nhau từ 3 – 7 ngày.
• Uống dưới dạng viên: Các sản phẩm dưới dạng viên nén sẽ được uống trực tiếp. Mỗi ngày, bạn uống từ 1 – 2 viên trước hoặc sau khi ăn. 

Đông trùng hạ thảo có giá bao nhiêu hiện nay?

Đông trùng hạ thảo là một loại dược liệu quý hiếm nên mức giá của nó cũng không hề rẻ. Dựa vào phân loại, chúng sẽ có những mức giá khác nhau:

Loại khai thác tự nhiên

Loại khai thác tự nhiên chủ yếu được nhập khẩu từ Tây Tạng và một số nơi có nấm Ophiocordyceps sinensis phát triển. Tuy nhiên, mỗi năm, vùng Tây Tạng chỉ thu hái được khoảng 80kg. Vì vậy loại đông trùng hạ thảo tự nhiên có giá rất cao.

Trên thị trường, loại này có giá khoảng 50.000 USD – 90.000 USD/kg khô nguyên con (tương đương 1,1 – 1,8 tỷ đồng). Với dạng tươi, mức giá sẽ còn cao hơn thế và tùy thuộc và đơn vị cung cấp. 

Loại nuôi trồng nhân tạo

Hiện nay, tại Việt Nam cũng đã có những đơn vị nuôi cấy thành công đông trùng hạ thảo với chất lượng cao, không thua gì các loại tự nhiên. Dưới đây là mức giá đông trùng hạ thảo Việt Nam tham khảo cho loại nuôi trồng nhân tạo:

• Nuôi cấy trên nhộng tằm tươi: Khoảng 8 triệu đồng/100g.
• Nuôi cấy trên nhộng tằm sấy khô: Khoảng 6,4 triệu đồng/20g.
• Nuôi cấy trên quả thể tươi: Khoảng 2 triệu đồng/100g.
• Nuôi cấy trên quả thể khô sấy lạnh: Khoảng 3,3 triệu đồng/30g.
• Nuôi cấy trên quả thể sấy đối lưu: Khoảng 1,5 triệu đồng/20g.
• Loại bột sinh khối: 1,5 triệu đồng/1,5g.
• Loại thái lát: 1 triệu đồng/500g. 

Mua đông trùng hạ thảo ở đâu uy tín và an toàn?

Để đảm bảo an toàn sức khỏe khi sử dụng, bạn nên lựa chọn mua đông trùng hạ thảo ở những địa chỉ uy tín trên thị trường. Hiện nay, trên thị trường, loại thảo dược này rất quý hiếm và đắt đỏ. Vì thế đông trùng hạ thảo giả được bày bán khắp nơi, tràn lan. 

Một trong những công ty cung cấp đông trùng hạ thảo uy tín, chất lượng mà bạn có thể lựa chọn đó là Vietfarm. Đây là đơn vị đã thực hiện nuôi cấy thành công đông trùng hạ thảo nhân tạo, sở hữu hàm lượng dưỡng chất tương tự như thảo dược có nguồn gốc từ Tây Tạng. 

Công ty Vietfarm cam kết, mỗi sản phẩm đông trùng hạ thảo tại đây đều là loại nhất, sở hữu các hoạt chất sinh học cao và đảm bảo an toàn cho người sử dụng. 

Những lưu ý khi mua và sử dụng đông trùng hạ thảo

Đông trùng hạ thảo là một loại dược liệu rất quý hiếm nhưng không phải ai cũng có thể sử dụng. Ngoài ra, bạn cần biết cách bảo quản để dưỡng chất trong thảo dược không bị mất đi và đạt hiệu quả chữa bệnh tối đa.

Đối tượng không nên sử dụng

Dưới đây là những trường hợp không nên sử dụng loại dược liệu này:

• Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú không nên sử dụng để tránh ảnh hưởng đến sự phát triển của em bé. Ngoài ra, phụ nữ đang trong giai đoạn kinh nguyệt cũng không nên sử dụng.
• Trẻ em nhỏ dưới 5 tháng tuổi cũng không nên sử dụng. Trẻ em dưới 2 tuổi nên xin ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng loại thảo dược quý này.
• Bệnh nhân mắc bệnh tự nhiễm như lupus ban đỏ, đa xơ cứng, thấp khớp, rối loạn đông máu cũng không nên dùng.
• Loại thảo dược này không thích hợp sử dụng cho người chuẩn bị phẫu thuật hoặc vừa phẫu thuật xong. Vì nó sẽ làm tăng nguy cơ chảy máu, mất máu.

Các tương tác với thuốc

Các chuyên gia cảnh báo rằng, thảo dược này có thể phát sinh tương tác với một số loại thuốc Tây y như:

• Thuốc Cyclophosphamide (gồm Cytoxan và Neosar.)
• Một số thuốc có làm giảm hệ miễn dịch như Simulect, Neoral, Sandimune, Zenapax, Imuran, Cellcept, Prograf… 
• Thuốc chống viêm và ức chế hệ miễn dịch Prednisone

Những lưu ý khi chế biến

Trong quá trình chế biến, để đảm bảo dược tính trong đông trùng hạ thảo không bị mất đi, bạn nên lưu ý những điều như sau:

• Cân đối liều lượng khi sử dụng, không nên lạm dùng hoặc dùng quá nhiều thảo dược một lúc. 
• Tuân thủ quy trình chế biến từng bài thuốc để đảm bảo an toàn.
• Không nên chế biến ở nhiệt độ quá cao, quá lâu trên lửa lớn vì sẽ làm mất đi khoáng chất, dưỡng chất, vitamin có trong thảo dược. 
• Các món cháo, hầm bạn nên nấu trên lửa liu riu, dùng hết các nước và cái để hấp thu hết dưỡng chất.
• Sắc thuốc bằng nồi kim loại sẽ gây hại cho sức khỏe vì thế bạn nên sắc bằng nồi đất hoặc ấm sứ.
• Trong thời gian sử dụng. bạn nên kiêng cữ món ăn, gia vị, thực phẩm cay nóng. 

Cách bảo quản

Nếu không bảo quản đúng cách, các hoạt chất trong đông trùng hạ thảo sẽ bị mất đi. Do vậy, bạn phải biết cách bảo quản chúng như sau:

• Dạng tươi: Bảo quản trong túi đóng kín hoặc nên hút chân không, rồi để trong ngăn đá. Dược liệu bảo quản ở tủ đá có thể dùng được hơn 1 tháng. Nếu không thể dùng hết trong 1 tháng, bạn có thể sấy khô, phơi nắng để bảo quản dược liệu dễ dàng hơn.
• Dạng khô: Bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, không gần nguồn nước. Nếu bạn bảo quản đúng cách thì có thể dùng trong 1 năm.
• Các chế phẩm khác như trà túi lọc, viên uống, nước uống: Bạn bảo quản theo hướng dẫn ghi trên bao bì. 

Cách phân biệt hàng thật, giả

Bạn có thể nhận biết đông trùng hạ thảo hàng giả, hàng thật theo những cách như sau:

• Hình dáng bên ngoài: Thảo dược thật có phần đầu của sâu non, thân thảo đều ngắn, không rõ điểm nối giữa hai bộ phận. Thân trùng thật cứ 3 vân sẽ có một nếp gấp, xếp thành hàng. Nếu giả, các nếp gấp sẽ bằng phẳng. Bạn nên chọn sản phẩm có vân rõ nét, lõi có màu đen và hình chữ V, khi cầm nặng tay hơn so với hàng giả.
• Mùi hương: Trùng thảo thật có mùi đặc trưng, giống mùi nấm rơm nhưng cũng hơi nồng tanh mùi nấm hương.
• Mùi vị: Khi nhai, chúng sẽ có mùi thơm trong miệng, hơi dính và nhai càng lâu càng thơm. Hàng giả sẽ có mùi nồng, mùi đất sét, nhai hơi cứng. 

Bài viết trên đã chia sẻ cho bạn thông tin cần biết về loại thảo dược quý đông trùng hạ thảo. Hy vọng bài viết sẽ giúp bạn hiểu hơn về công dụng, cách sử dụng cũng như giá bán của loại dược liệu này. 

Bạn nên biết:

• Nhung hươu là gì? Giải đáp thắc mắc về cách dùng, công dụng và lưu ý khi sử dụng
• Cá ngựa: Chi tiết về giá bán, công dụng và hướng dẫn sử dụng